W ostatnim czasie media obiegła informacja o kontrowersyjnej decyzji egzaminatorów na prawo jazdy, która budzi liczne wątpliwości dotyczące uczciwości procesu egzaminacyjnego. Sprawa ta rzuca światło na kwestię, czy egzaminatorzy zawsze podejmują decyzje zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oraz czy ich subiektywna ocena rzeczywiście odzwierciedla stan bezpieczeństwa na drodze.
Wgłębmy się w szczegóły sprawy, w której organy administracji obu instancji orzekły, że egzamin został przeprowadzony niezgodnie z przepisami ustawy o kierujących pojazdami. Zarzut dotyczył braku uzasadnionych przesłanek do przerwania egzaminu, co jest konieczne zgodnie z art. 52 ust. 2 wspomnianej ustawy.
Co wydarzyło się?
Egzamin na prawo jazdy odbywał się w Łodzi na ulicy A., gdzie istnieje przejście dla pieszych o charakterze wyniesionym. Zadanie egzaminacyjne polegało na przejechaniu tego przejścia. W trakcie egzaminu kierująca pojazdem egzaminacyjnym, zbliżając się do przejścia, zgodnie z zapisem z rejestratora obrazu i dźwięku, zmniejszyła prędkość po przejechaniu odpowiednich znaków drogowych (A-11a – próg zwalniający oraz B-33 – ograniczenie prędkości do 30 km/h).
W pewnym momencie, gdy pojazd był około 15 metrów od przejścia, pojawiła się piesza, poruszająca się po chodniku z prawej strony drogi. Piesza skręciła w stronę przejścia, zmniejszyła prędkość i zatrzymała się na chodniku, około jednego metra od krawędzi jezdni. Po przejechaniu przez przejście, egzaminator ocenił, że osoba egzaminowana nie ustąpiła pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na oznaczone przejście dla pieszych. Egzamin został przerwany, a decyzja o unieważnieniu egzaminu oparta została na § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 czerwca 2019 r.
Zgodnie art. 13 ust. 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym stanowi, że pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyjątkiem tramwaju. Kierujący pojazdem zbliżający się do przejścia dla pieszych zobowiązany jest zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu.
W analizie zapisu z przebiegu egzaminu wynika, że osoba zdająca egzamin zmniejszyła prędkość, a przejście, na którym egzamin się odbywał, było typu wyniesionego, co samo w sobie wymuszało na kierujących pojazdami znaczne zmniejszenie prędkości. Pieszy pojawił się w pobliżu przejścia, gdy pojazd egzaminacyjny znajdował się już prawie na przejściu. Egzaminator nie podjął żadnej reakcji, a samochód przejechał przez przejście dla pieszych.
Egzaminator składa skargę
W odpowiedzi na skargę, organ drugiej instancji podzielił stanowisko organu pierwszej instancji. Stwierdził, że zachowanie pieszej wskazywało, iż nie zamierzała ona przejść przez jezdnię korzystając z przejścia dla pieszych. Zdaniem organu drugiej instancji, piesza skręciła w stronę przejścia dopiero w momencie, gdy pojazd egzaminacyjny był już praktycznie na przejściu, co zdaniem organu wykluczało zarzut dotyczący nieustąpienia pierwszeństwa. Egzaminator nie podjął żadnej reakcji, co potwierdziło, że nie doszło do bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego.
Sąd podkreślił, że w tej konkretnej sytuacji nie występowało bezpośrednie zagrożenie dla życia czy zdrowia uczestników ruchu drogowego. Analiza nagrania z przebiegu egzaminu wykazała, że osoba zdająca egzamin zareagowała na pieszego, który zbliżał się do przejścia dla pieszych, zmniejszając prędkość. Dodatkowo, pieszy zatrzymał się na chodniku, nie wchodząc na przejście w momencie wjeżdżania przez egzaminowanego.
Sąd argumentuje, że egzaminator nie zastosował właściwej oceny, ponieważ nie zachodziły okoliczności uzasadniające przerwanie egzaminu zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami. Istotne jest także to, że sama konstrukcja przejścia dla pieszych wymagała znacznego zmniejszenia prędkości, co zostało potwierdzone przez nagranie.
Decyzja egzaminatora została skrytykowana również pod kątem luzu decyzyjnego. Sąd podkreślił, że negatywna ocena musi być uzasadniona normą prawną, a w tym przypadku nie było ewidentnych dowodów na to, że egzaminowany stworzył sytuację zagrażającą życiu lub zdrowiu uczestników ruchu.
Sąd, rozważając zarzuty skargi, stwierdził, że nie zachodziły przesłanki do unieważnienia egzaminu zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami. Sąd podkreślił, że samo nieprawidłowe wykonanie zadania egzaminacyjnego nie jest równoznaczne z zagrożeniem życia i zdrowia uczestników ruchu drogowego
Co poszło nie tak?
Kwestie prawne, które wpłynęły na wynik sprawy.
Art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym – Błędna wykładnia i niewłaściwe zastosowanie
W omawianym przypadku, zarzucano błędną wykładnię art. 26 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zdaniem Sądu, egzaminatorka błędnie uznała, że kierująca pojazdem zachowała szczególną ostrożność, zmniejszając prędkość, co stanowi jedynie jeden z trzech obowiązków. W rzeczywistości, zgodnie z przepisem, kierujący pojazdem zbliżający się do przejścia dla pieszych ma trzy obowiązki: zachowanie szczególnej ostrożności, zmniejszenie prędkości i ustąpienie pierwszeństwa pieszemu.
Art. 2 ust. 22 ustawy Prawo o ruchu drogowym – niezastosowanie prawidłowej wykładni
Kolejnym zarzutem było niezastosowanie art. 2 ust. 22, który definiuje szczególną ostrożność jako zwiększenie uwagi i dostosowanie zachowania do warunków ruchu. Egzaminatorka błędnie skupiła się jedynie na zmniejszeniu prędkości, pomijając istotny aspekt związany z reakcją na zmienne warunki drogowe.
Art. 13 ust. 1 lit. a zdanie 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym – błędna wykładnia dotycząca praw pieszych
Sporna decyzja dotyczyła również błędnej wykładni art. 13 ust. 1 lit. a zdanie 2, który przyznaje pierwszeństwo pieszym na przejściu. Błędne uznanie, że pieszy nie miał pierwszeństwa, prowadziło do niewłaściwej oceny zachowania kierującej pojazdem.
Art. 52 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami – niedostateczne zastosowanie przepisu w kontekście zagrożenia
Zarzut dotyczył niezastosowania art. 52 ust. 2, który uprawnia do przerwania egzaminu, jeżeli zachowanie osoby zdającej zagraża bezpośrednio życiu uczestników ruchu drogowego. Sąd podkreślił, że fakt, iż pieszy zatrzymał się przed przejściem, nie stanowił bezpośredniego zagrożenia dla życia.
Art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami – niewłaściwe unieważnienie egzaminu
Ostatni zarzut dotyczył niewłaściwego zastosowania art. 72 ust. 1 pkt 2, który upoważnia do unieważnienia egzaminu w przypadku naruszenia przepisów. Sąd uznał, że nieprawidłowości nie miały wpływu na wynik egzaminu i nie uzasadniały unieważnienia.
Orzeczenie to stanowi ważny precedens, który może wpłynąć na praktyki egzaminacyjne i postawy kursantów na drodze. Obywatele powinni być świadomi swoich praw i obowiązków w trakcie egzaminu na prawo jazdy, a sądy administracyjne pełniąc rolę arbitra powinny dbać o przestrzeganie prawa i uczciwość procesu egzaminacyjnego.
Precedens, który może zmienić egzaminy na prawo jazdy
Wnioski z tej sprawy mogą mieć daleko idące konsekwencje dla egzaminów na prawo jazdy. Stawiają one pytanie o granice interpretacji przepisów i dyskrecji egzaminatora oraz podkreślają potrzebę właściwego zabezpieczenia osób egzaminowanych przed nieuzasadnionym przerwaniem egzaminu. Czy zawsze nieprawidłowe wykonanie zadania egzaminacyjnego równa się zagrażającemu życiu i zdrowiu sytuacji? Sąd w tej sprawie jednoznacznie odpowiedział na to pytanie, ale dalsza debata wokół tego zagadnienia jest prawdopodobna.
Sprawa ta rzuca światło na istotne pytania dotyczące obiektywności procesu egzaminacyjnego na prawo jazdy. Czy egzaminatorzy zawsze podejmują decyzje zgodnie z obowiązującymi przepisami? Czy ich subiektywna ocena niekiedy prowadzi do niesprawiedliwych decyzji? Sprawa ta otwiera pole do dyskusji nad koniecznością doskonalenia systemu egzaminacyjnego, aby zapewnić uczestnikom ruchu drogowego uczciwe i obiektywne testowanie ich umiejętności.
